پزشکیان و ترمیم سرمایه اجتماعی اصلاحات

برگزای انتخابات ریاست جمهوری در سال ۱۴۰۰ زمانی انجام می‌شود که کشور به لحاظ داخلی، منطقه‌ای و بین‌المللی در شرایط خاصی قرار دارد. عدم تحقق مطالبات سیاسی، اجتماعی و اقتصادی جامعه که به عنوان شعارهای مطرح شده توسط دولتمردان در ایام برگزاری انتخابات‌ها داده شده، موجب آسیب دیدن سرمایه و اعتماد عمومی جامعه و نهایتا منجر به کاهش مشارکت سیاسی مردم گردیده است.

اصلاح‌طلب‌ها در انتخابات ریاست جمهوری در سال ۹۲ و حمایت بی قید و شرط از روحانی و همچنین در سال ۹۶ با تمدید حمایت از ایشان و عدم تحقق شعارهای داده شده و کاستی‌های فراوان دولت، منجر به سرخوردگی‌های مردم و سلب اعتماد آنها از این جریان سیاسی شد. البته باید خاطرنشان کنم که، دولت‌های موازی و کارشکنی‌های جریان رقیب اصلاحات و دولت روحانی و روی کارامدن ترامپ در آمریکه که به هیچ قاعده بین‌المللی پایبند نبوده و عملا در کنار تندروهای داخلی، گره کوری بود بر سایر گره‌های فروبسته دیگر، که کار دولت روحانی را صد چندان سخت‌تر کرد.

جریان اصلاح‌طلب در شرایطی به پیشواز انتخابات ریاست جمهوری می‌رود که می‌داند با مشارکت حداقلی مردم مواجه و هیچ گریز و گزیری از آن نیز وجود ندارد.

لذا با بررسی کاندیداهای بالقوه این جریان باید دید که بهترین گزینه که می‌تواند اصلاحات را از بن‌بست خارج و کشور را در وضعیت مطلوبی قرار دهد کیست.

جواد ظریف، اسحاق جهانگیری، علی مطهری، محسن رهامی، محسن هاشمی، محمدرضا عارف و… گزینه‌هایی هستند که برخی از آنها به صورت رسمی اعلام حضور کرده‌اند، این در حالی است که با بودن این گمانه‌ها و بعد از تایید صلاحیت کاندیداها توسط شورای نگهبان باید دید که دود سفید از دودکش نهاد اجماع‌ساز اصلاحات برای چه کسی بیرون خواهد آمد.

نگارنده باتوجه به تحقیقی که در مهر ماه ۹۹ به همراه چند نفر از کنشگران سیاسی با نمونه آماری محدود و از طریق در اختیار قرار دادن پرسشنامه و مصاحبه عمیق انجام داده به این نتیجه رسیدیم که مسعود پزشکیان در بین کاندیداهای احتمالی، یا ائتلافی جریان اصلاحات از اقبال بیشتری برخوردار بوده و حتی می‌تواند موجب ترمیم و بازیافت سرمایه اجتماعی اصلاح‌طلبی گردد.

با توجه به گمانه‌زنی‌ها در خصوص کاندیداهای احتمالی جریان اصلاحات و بررسی توانمندی‌های علمی و مدیریتی آنها و همچنین با بررسی رفتار انتخاباتی رای‌دهندگان در این چند دوره انتخابات و خصوصا آخرین انتخابات برگزار شده توسط نظام در سال گذشته، به صراحت می‌توان گفت که اگر جریان اصلاحات نتواند در معرفی کاندیدایی قابل، با توانمندی بالا و داشتن اهلیت متناسب با جایگاه ریاست جمهوری که با ذائقه‌ی مردم متناسب باشد قطعا میدان کارزار را به حریف اصولگرا واگذار خواهند کرد.

لذا در بین نام‌های مطرح شده در جریان اصلاحات، آقای مسعود پزشکیان دارای ویژگی‌های خاص و ممتازی است که می‌تواند او را از دیگر رقبای درون گروهی متمایز سازد. از طرفی ایشان از شانس بالاتری در شورای نگهبان نسبت به سایر کاندیداهای دیگر را دارد و شورای نگهبان نیز با توجه به بحران مشروعیت و مشارکت و همچنین کارآمدی و بحران منطقه‌ای و بین‌المللی باید مسیر انتخابات و رفتاری به غیر از رویه مرسوم گذشته و متفاوت از تایید صلاحیت نمایندگان مجلس یازدهم در پیش گیرد.

تجربه جنگ، کارکردن از پایین‌ترین سطوح مدیریتی و مدیریت میانی و تجربه مدیریت در سطح کلان استان و معاونت وزارت موجب انباشت تجربه در لایه‌ها و سطوح مدیریتی کشور را به ایشان داد. و از طرفی موجب شده رابطه میان بخشی و همکاری و هماهنگی بین دستگاه‌های اجرایی کشور را درک کند و نهایتا تجربه قرار گرفتن در راس یک وزارتخانه، این فرصت را به آقای پزشکیان داده که مدیریت ملی را تجربه و رابطه بین قوا را درک و برداشت درستی از مدیریت عالی کشور پیدا کند.

حضور چهار دوره نمایندگی پارلمان و تجربه نایب رئیسی مجلس این امکان را به آقای پزشکیان می‌دهد که با شناخت درست از قانون و حقوق اساسی ملت، دلایل عدم اجرای قانون را بشناسد و به عنوان عالی‌ترین مقام اجرای قانون اساسی همواره حافظ حقوق اساسی ملت باشد و کسی یا نهادی را فراتر از قانون نداند و با توجه به جسارت و شجاعت لازم در بیان دیدگاه، جایگاه و شان ریاست جمهوری را از تدارکاتچی بودن خارج و به جایگاه مورد نظر در قانون اساسی برگرداند.

از دیگر ویژگی‌های شخصیتی آقای پزشکیان که او را از سایر کاندیداهای اصلاح طلب متمایز و از ایشان گزینه بهتری برای اجماع اصلاحات می‌سازد، می‌توان به پاک‌دستی و صراحت بیان، جسارت در ابراز عقیده، داشتن رفتار عقلانی و… نام برد که موجب می‌شود آینده روشنی در پهنه ملی داشته باشد.

همه این عوامل به عنوان مزیت برای آقای پزشکیان که مصداق‌های فراوانی از رفتارش در اذهان، و حافظه سیاسی جامعه و مردم به یاد مانده است. کیست که اندک حافظه سیاسی داشته باشد و از نطق های آتشین پزشکیان در خصوص نابسامانی اوضاع اقتصادی کشور تا حمایت از شهروندان و ستمدیدگان و حمایت از حقوق اساسی ملت و برافروخته شدن وی و اعتراضاتش در صحن علنی و نطق‌های مکرر پیش و پس از دستورش در حمایت از محصورین و محبوسین و مصدومین وقایع سیاسی چند ساله کشور را به‌یاد نیاورد و فریاد بلندش را در اعتراض به فساد فراگیر و نهادینه شده مسوولین نظام نشنیده باشد؟!

انتخاب پزشکیان به عنوان گزینه نهایی جریان اصلاحات از طرف نهاد اجماع‌ساز و رهبری جریان اصلاحات، در واقع موجب ارج نهادن به کرامت انسانی و رعایت اخلاق سیاسی و دموکراتیک از سوی این جریان خواهد بود. زیرا پزشکیان اعتبارش را از صدق و صفای درون و پاک‌دستی و جسارت و شجاعت در بیان و ابراز عقیده در سالیان سیاست‌ورزی‌اش کسب کرده است. پزشکیان امروز به عنوان یک پتانسیل و سرمایه عظیم اجتماعی می‌تواند منشاء اثر باشد. وی فضیلت‌های فراوانی را به همراه دارد، از جمله نجابت خاتمی، پاکی و جسارت میرحسین، دوراندیشی هاشمی و ساده‌زیستی رجایی را از سلف صالح خود در سیاست به ارث برده است. تجمیع این ویژگی‌های خوب در پزشکیان، موجب اقبال بلند وی نه تنها در تعیین کاندیدای مناسب درون جریان اصلاحات بلکه در انتخابات ریاست جمهوری خواهد بود.

عمده‌ترین مزیت آقای پزشکیان نسبت به سایر کاندیداهای اصلاح‌طلب که شانس رای‌آوری ایشان را افزایش می‌دهد، برخورداری از میزان قابل توجهی از آرای مناطق شمال غرب کشور است. به هر روی داشتن پایگاه قومیتی به عنوان یک حقیقت موجود در فضای سیاسی کشور غیر قابل انکار است. گمان می‌رود که پندار رای‌دهندگان آذری زبان از هویت سیاسی پزشکیان، فراتر از گرایشات سیاسی اصلاح‌طلبانه و یا اصولگرایانه است. این امر موجب شده که در بین آذری‌زبانان ایشان با توجه به جنبه‌های انتسابی و اکتسابی شخصیتی و حسن شهرتش در بین مردم منطقه به عنوان صالح مقبول معرفی گردد. موید این مطلب چهار دوره نمایندگی پیاپی مجلس شورای اسلامی است که در طول این چهار دوره ایشان فارغ از اقبال اصلاح‌طلبانه و یا اصولگرایان توانست آرای بالایی را به خود اختصاص و در همان مرحله اول به مجلس راه پیدا کند.

خاطر نشان کنم که هرچقدر مسوولیت‌های سیاسی و اجرایی نامزدی بیشتر و خطای او نسبت به تعدد مسوولیت‌هایش کمتر باشد موجب خوش نامی و حسن شهرتش در بین رای دهندگان می‌گردد.

خلاصه کلام آنکه بودن در راس وزارتخانه بهداشت و درمان که بعد از وزارت آموزش و پرورش به عنوان یکی از بزرگترین وزارتخانه‌ها از نظر نیروی انسانی است و با توجه به گستره وزارت بهداشت که در کوچکترین و دورافتاده‌ترین روستاهای کشور از نظر تقسیمات کشوری خدمات ارایه می‌دهد و پزشکیان به مدت چهار سال سکان این وزارتخانه را در دست داشت و این فرصت مناسبی برای ایشان بود تا زمینه ورودش به عرصه انتخابات ریاست جمهوری را فراهم آورد هرچند که ایشان در جای‌جای کشور یک نیروی شناخته شده می‌باشد ولی به لحاظ سامان دادن و شناسایی نیروهای ستاد انتخاباتی‌اش در کشور مشکلی نخواهد داشت و از دیگران نیز جلوتر خواهد بود.

از طرفی تجارب ارزنده ایشان در قوه مقننه موجب آشنایی تعداد قابل توجهی از نمایندگان ادوار مجلس از حوزه‌های سراسر کشور این امکان را برای ایشان فراهم می‌آورد که به راحتی کسانی که با ایشان کار کرده و به صورت چهره به چهره با ایشان آشنایی پیدا کرده و توانایی‌های علمی و مدیریتی و تخصص ایشان را در مسائل مختلف کشور مورد ارزیابی و از پتانسیل و ظرفیت ایشان شناخت کافی پیدا کرده‌اند پایگاه رای خود را در مناطق مختلف کشور در اختیار ایشان قرار دهند.

پایان سخن اینکه آقای پزشکیان ظرفیت بسیار بالایی در خصوص حل بحران‌های جاری کشور دارند و می‌تواند با حمایت سایر اصلاح‌طلب‌ها و به ویژه رهبری اصلاحات حضورش به عنوان گزینه نهایی در این جبهه موجب ترمیم سرمایه اجتماعی و تامین‌کننده منافع ملی در سطح کلان گردد. و از این حیث حضور ایشان برای جبهه اصلاحات یک شانس و فرصت تاریخی بزرگی است که باید از آن استقبال کرد.